Uczniom klas biologicznych na pewno nie jest obce pojęcie gatunków endemicznych. Dla tych mniej zafascynowanych naukami biologicznymi, są to gatunki występujące NATURALNIE na danym obszarze i charakterystyczne wyłącznie dla tego terenu. Sztandarowymi przykładami są zwierzęta Australii, takie jak dziobaki, koale, kangury oraz niebezpieczne psy dingo. Mimo tego możemy odetchnąć z ulgą i nie musimy bookować biletów na drugi kraniec świata- wystarczy rozejrzeć się po mapie Polski!
SIEJA ŁEBSKA
Sieja to gatunek pochodzący z rodziny łososiowatych. Jej ciało jest spiczasto zakończone w przedniej części, a łuski bardziej okazałe niż u innych łososiowatych. Zwykle jej grzbiet jest zabarwiony niebiesko-zielonymi tonami. Na granicy XX i XXI wieku okazało się, że sieja występująca w jeziorze Łebsko na Pomorzu jest zagrożona wyginięciem. Podczas skrupulatnych badań nad tym gatunkiem naukowcy odkryli, że jest ona odrębnym gatunkiem endemicznym. Od siei występujących na innych obszarach różni się rozmiarem (jest troszkę większa), układem łusek oraz miejscem występowania (Łebsko jest płytkim jeziorem, podczas gdy pozostałe sieje lubują w tych głębszych zbiornikach). Obecnie realizowany jest program ,,Ochrona autochtonicznej populacji siei wędrownej z jeziora Łebsko”.
DARNIÓWKA TATRZAŃSKA
Jest to gatunek z rodziny chomikowatych, w Polsce zamieszkujący Tatry (na co wskazuje sama nazwa) oraz Beskid Żywiecki w ich najwyższych partiach. Darniówka to bardzo mały gryzoń (jego wagę podaje się w gramach), brązowo ubarwiony (w celu zlania się z runem leśnym) z białym brzuszkiem. Jego ogon jest mały oraz dwubarwny. Prowadzi nocny tryb życia- dzień spędza w ukryciu, np. w norach. Jest gatunkiem roślinożernym. W Polsce objęty jest ścisłą ochroną gatunkową; w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt to gatunek najmniejszej troski. Często mylona z nornikiem zwyczajnym (darniówka tatrzańska jest od niego mniejsza).
SKALNICA TATRZAŃSKA
Skalnica tatrzańska to gatunek rośliny z rodziny skalnicowatych. Występuje przede wszystkim w Karpatach Zachodnich. Rośnie od piętra kosodrzewiny aż po piętra turniowe. Znajdziemy ją na bardzo wymagających podłożach- przede wszystkim skałach, głownie wapiennych, ale też granitowych. Należy do roślin wieloletnich. Jej pędy nadziemne skupiają się przy ziemi tworząc gęste skupienia, czyli darnie. Liście są gęsto osadzone, zebrane w różyczki, kształtem przypominają klin lub łopatkę, na drobnej łodyżce ułożone są skrętolegle. Kwiaty tej rośliny są białe i zwykle zaopatrzone w 5 płatków korony. Jej drobne, czarne nasiona są ukryte w owocu- torebce.
TRASZKA KARPACKA
Traszka karpacka jest to gatunek płaza z rzędu ogoniastych, a rodziny salamandrowatych. Nieco nagina temat tego artykułu, ponieważ jest zaliczana do subendemitów, czyli zasięg jej występowania wykracza trochę ponad główne ogniska. Jak sama nazwa wskazuje, miejscem jej występowania są Karpaty, ale również czeska część Sudetów. Bytuje w siedliskach lądowych w okolicach zbiorników wodnych, np. w wilgotnych lasach. Charakteryzuje się możliwością zmiany ubarwienia, np. w zależności od temperatury. Spodnią część ciała ma wyraźnie odznaczoną jaskrawym kolorem, co dla innych gatunków stanowi informację o posiadaniu szkodliwych gruczołów jadowych. Jej skóra w dotyku przypomina zamsz, natomiast w okresie rozrodu (który ma miejsce w wodzie) staje się gładka. Pomiędzy jej palcami nie zaobserwujemy błony pławnej. Jej liczebność jest dość znaczna (czasem nawet większa niż pospolitej traszki zwyczajnej), ale mimo to objęta jest ścisłą ochroną gatunkową, a czynne zabiegi pomagające utrzymać się w siedlisku polegają na zapobieganiu wysychaniu zbiorników wodnych oraz ich tworzeniu.
DZWONEK KARKONOSKI
Jest to gatunek rośliny zielnej z rodziny dzwonkowatych. Możemy spotkać go jedynie w Karkonoszach oraz Wysokim Jesioniku (region Sudetów), przy czym występuje w ich wyższych partiach. Preferuje miejsca silnie nasłonecznione oraz obojętne lub lekko kwasowe gleby. Jest rośliną wieloletnią, z której kłącza wyrastają pędy nadziemne. Tworzy kwiatostany typu grona. Mimo okazałych i charakterystycznie ubarwionych kwiatów jest rośliną wiatropylną, lecz i tak rozmnaża się głównie wegetatywnie za pomocą wcześniej wspomnianych kłączy. W Polskiej Czerwonej Księdze Roślin plasuje się w grupie roślin o statusie zagrożonych wyginięciem.
Post Scriptum 